PAŁAC W KORCZEWIE - HISTORIA

Znamy imiona i niektóre fakty z życia potomków Pretora i rodzin, które dziedziczyły po nich Korczew. Nie pozostawili oni jednak po sobie wielu fizycznych śladów. W szczególności dotąd nie wiadomo, gdzie znajdywał się wówczas dwór w Korczewie. Niewykluczone, że stał na miejscu dzisiejszego pałacu lub Syberii, lecz nie pozostały po nim żadne ślady.
Najważniejszym zabytkiem pochodzącym z tego okresu jest renesansowy kościół parafialny w Knychówku, ufundowany w 1631 roku przez Krzysztofa Wiesiołowskiego. Przez następne stulecia kolejni właściciele dóbr korczewskich sprawowali nad kościołem mecenat.

Największe zmiany Jaszczołd wprowadził jednak nie w samym pałacu, lecz w jego otoczeniu. Architekt na nowo rozplanował park, który urządził w modnym wówczas stylu angielskim. Wzniósł też drugi co do wielkości budynek na terenie założenia, czyli Syberię, letnią willę w typowym dla Jaszczołda stylu neogotyckim z nieregularnym planem oraz bryłą rozczłonkowaną szczytami i dachami na rożnych poziomach.

Budynek odzwierciedlał tym samym romantyczne fantazje czasów, w których powstał: od strony północnej przypomina średniowieczny zamek, zaś od zachodniej polski dworek szlachecki. Zaprojektował też oranżerię położoną na tyłach pałacu (obecnie kaplica) oraz znajdującą się nieopodal studnię św. Jana Nepomucena.

Podczas pobytu Joanny Kuczyńskiej w Paryżu w 1861 roku Norwid często bywał w jej salonie – mówił wtedy, że przychodzi na herbatę „do Korczewa”. Po jednej z takich wizyt poeta zostawił w pudełku pocztowym trzy wiersze dla Joanny Kuczyńskiej, jej córki Ludwiki oraz nauczycielki Józefy Koszutskiej: „Do Pani na Korczewie”, „Do L.K.” oraz „Do Pani Józefy z Korczewa”.

Podczas pierwszej wojny światowej Zygmunt Mysłakowski, jeden z wczesnych badaczy poety, gościł akurat w Korczewie, kiedy przypadkiem natknął się w albumie rodziny Ostrowskich na słynne dziś zdjęcie Norwida w konfederatce. Znalezisko skłoniło go do dalszych poszukiwań w korczewskich archiwach, w wyniku których odnalazł część korespondencji. W kolejnych latach odkryto więcej listów, które po wielu perypetiach przekazane zostały Bibliotece Narodowej w Warszawie zgodnie z wolą Krystyna Ostrowskiego.

Ciekawym zbiegiem okoliczności jest to, że zdjęcie Norwida w konfederatce znaleziono właśnie w Korczewie, ponieważ sto lat wcześniej w sali balowej odbywały się zjazdy konfederatów barskich. Niestety listy Marszałkowej do Norwida nie zachowały się, więc ich treść możemy wnioskować wyłącznie z tego, co pisze poeta.

Odmówił, ponieważ jako teoretyk rysunku z zasady nie tworzył projektów przeznaczonych do realizacji. Niespodziewanie przesłał jednak szkic fasady, naśladującej styl czasów stanisławowskich. Do dziś front korczewskiego pałacu jest jedynym zrealizowanym projektem Noakowskiego.

Do konwoju dołączyła też jego żona Wanda, matka Helena oraz młodsza córka Beata. Renata, starsza córka Ostrowskich, pozostała w Warszawie, gdzie pracowała jako sanitariuszka w Szpitalu Maltańskim. Po zakończeniu misji Ostrowscy zamieszkali w Paryżu, a po inwazji hitlerowskich Niemiec w Lizbonie, a następnie w Londynie. Krystyn aż do śmierci w 1980 roku zajmował różne stanowiska w rządzie na uchodźctwie. Wanda od czasu emigracji prężnie działała jako artystka, malując portrety, architekturę Portugalii i ruiny Londynu po bombardowaniach. Zmarła w wieku 56 lat w 1951 roku.

Podczas wojny Pałac w Korczewie przejęty został początkowo na posterunek straży granicznej, a później na sanatorium dla żołnierzy powracających z frontu wschodniego. Budynek nie zaznał dużego uszczerbku, ale jego wyposażenie tak: Niemcy ukradli większość mebli i spalili dużą część biblioteki pałacowej. Większe szkody wyrządzili później żołnierze radzieccy oraz wiele lat zaniedbań. Pałac został upaństwowiony w ramach reformy rolnej i z każdym kolejnym rokiem pogrążał się w ruinę. Salę balową przeznaczono na magazyn nawozów sztucznych, które zniszczyły starą, dębową podłogę. Wybite okna nie były naprawiane, a żywioły przyczyniały się do stopniowej dewastacji. Jedynym meblem, który pozostał z oryginalnego wyposażenia był ciężki, metalowy sejf.